Η 22 Μαρτίου καθιερώθηκε από την 47η σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του
ΟΗΕ το 1992 ως Παγκόσμια ημέρα νερού. Πρόκειται για μια μέρα με ιδιαίτερη
σημασία και άξια, σήμερα που το νερό είναι ο πλέον απειλούμενος φυσικός
πόρος και ο πλέον ευάλωτος στην κάθε μορφή ρύπανσης. Το γλυκό νερό
αντιπροσωπεύει μόλις το 2,5% του συνολικού όγκου νερού του πλανήτη και από
αυτό περίπου το 67% είναι υπό μορφή πάγων. Η γη είναι ο πλανήτης του νερού
,του βασικού και απαραίτητου στοιχείου της ζωής .
Η ορθολογική διαχείριση, η οικονομία του νερού και η προστασία των υδάτων, η
διατήρηση του όγκου των πάγων (πάγοι Ανταρκτικής, Γροιλανδίας ,Βόρειας
Πολικής Ζώνης, κ.α.), είναι σήμερα οι πλέον επίκαιροι όροι. Η παγκόσμια
συμφωνία για εφαρμογή και τήρηση των παραπάνω όρων θα κρίνει και το
μέλλον της ανθρωπότητας.
Η ζήτηση σε νερό αυξάνεται με τριπλάσια ταχύτητα από την ταχύτητα αύξησης
του πληθυσμού της γης. Από αυτό γίνεται φανερό ότι στο άμεσο μέλλον το νερό
θα είναι αγαθό σε ανεπάρκεια, αν και αυτό είναι ήδη πραγματικότητα . Σύμφωνα
με την UNICEF , 36 χώρες αντιμετωπίζουν σήμερα σοβαρά προβλήματα με τους
υδάτινους πόρους.
Η ανισοκατανομή των υδατικών πόρων σε σχέση με την κατανομή του
πληθυσμού της γης δημιουργεί σοβαρά προβλήματα έλλειψης νερού. Σε πολλά
μέρη του κόσμου απειλούνται συγκρούσεις για την διαχείριση των νερών
δεδομένου ότι οι περισσότερες υδρολογικές λεκάνες είναι διακρατικές.
Η ποσοτική ανεπάρκεια και η ρύπανση του νερού αποτελεί ένα από τα
μεγαλύτερα προβλήματα της σύγχρονης εποχής. Σύμφωνα με τα στοιχεία της
UNICEF και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) :
πάνω από 750 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές
πόσιμο νερό . Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που δεν έχουν
πρόσβαση είναι φτωχοί και ζουν σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές ή
αστικές παραγκουπόλεις με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά να
αρρωσταίνουν και να πεθαίνουν κάθε χρόνο.
5 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες που
συσχετίζονται με το μολυσμένο νερό.
Πάνω από 800 παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε μέρα από
διαρροϊκές ασθένειες που συνδέονται με την έλλειψη ασφαλούς πόσιμου
νερού και επαρκούς αποχέτευσης και υγιεινής.
το μολυσμένο νερό επηρεάζει δυσμενώς την υγειά του 1/5 του πληθυσμού
της γης.
Λόγω έλλειψης νερού εκατομμύρια άνθρωποι μεταναστεύουν για την επιβίωση
τους η την βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Την ξηρά περίοδο 2022-2023 η ανεπάρκεια νερού έγινε αισθητή στην Ευρώπη
στον Δούναβη τον μεγαλύτερο ποταμό ,στον Πάδο αλλά και σε άλλους ποταμούς
με δυσάρεστες συνέπειες στην αγροτική οικονομία και όχι μόνο .
Τα πλημμυρικά φαινόμενα στον Θεσσαλικό κάμπο , στην Μάνδρα, και τόσα
αλλά με τις γνωστές μεγάλες καταστροφικές και οικονομικές συνέπειες για την
χωρά μας πρέπει να μας αφυπνίσουν στην κατανόηση της μεγάλης σημασίας
που έχει η ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων και των σχεδίων
διαχείρισης κίνδυνων πλημμύρας λεκανών απορροής ποταμών.
Η χώρα μας γενικά είναι σε καλή κατάσταση σε ότι αφορά στην επάρκεια αλλά
και στην ποιότητα του νερού.
Η Ήπειρος βρίσκεται σε προνομιακή θέση σε ότι αφορά στα αποθέματα
υπόγειου νερού αλλά και στην καλή ποιοτική τους κατάσταση . Είναι η
«νερομάνα» της χώρας μας δεδομένου ότι φιλοξένει το 15% του υπόγειου
υδατικού δυναμικού της. Το δημοτικό τραγούδι «Ψηλά στην Κωστηλάτα στα
κρύα τα νερά …» αλλά και πλήθος θρύλων και ιστορικών γεγονότων
φανερώνουν με τον καλύτερο τρόπο την αξία αυτού του πολύτιμου φυσικού
πόρου .
Τα νερά της Ηπείρου επιφανειακά και υπόγεια αποτελούν το συγκριτικό
πλεονέκτημα της Περιφέρειας μας .Οι μεγάλες πήγες, οι λίμνες και τα ποτάμια
της Ηπείρου αποτελούν μνημεία της φύσης και γεωτόπους απαράμιλλου
κάλλους . Ο μυθικός Αχέροντας ,ο κρυστάλλινος Βοϊδομάτης ,ο γρήγορος
Άραχθος ,η θρυλική λίμνη Ιωάννινων ,η πανέμορφη λίμνη Ζήρου, και τόσα αλλά
υδάτινα σώματα συνθέτουν την απαράμιλλου κάλους γεωμορφολογία της
Ηπείρου.
Τα αρχαία υδρομαστευτικά έργα (Ρωμαϊκό υδραγωγείο κ.α) αλλά και αυτά της
νεότερης ιστορίας μας (τα πηγάδια του Σουλίου κ.α) έχουν αρχαιολογική και
ιστορική αξία. Η ανάδειξη και η προστασία τους θα συμβάλουν στην
γεωτουριστική προβολή και ανάπτυξη του τόπου μας.
Το γεγονός ότι το υδατικό μας διαμέρισμα είναι πλεονασματικό δεν πρέπει να
μας καθησυχάζει γιατί τοπικά παρουσιάζονται σοβαρά προβλήματα είτε λόγω
υπεραντλησεων είτε λόγω ρύπανσης των υπογείων υδροφόρων.
Τα προβλήματα εστιάζονται κυρίως στην χερσόνησο Πρέβεζας ( υφαλμύρινση
υδροφόρων, νιτρορύπανση ) και στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων όπου υφίσταται και
η μεγαλύτερη πληθυσμιακή συγκέντρωση κατά συνέπεια και η ζήτηση νερού.
Το τρέχον υδρολογικό έτος φαίνεται ελλειμματικό σε ότι αφορά στο ύψος
βροχής και χιονιού συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη αλλά και σε σχέση
με τον μέσο όρο. Ο φετινός χειμώνας θύμιζε άνοιξη με τα στατιστικά
στοιχεία να δείχνουν τον ποιο ζεστό Ιανουάριο και τον ποιο ζεστό
Φεβρουάριο όλων των εποχών της περιόδου που υπάρχουν
καταγεγραμμένα στοιχεία.
Αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε μια δύσκολη θερινή περίοδο κατά την οποία
θα παρουσιαστούν προβλήματα .
Η διαχείριση των νερών σήμερα είναι επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε .Η
κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει το υδρολογικό ισοζύγιο και έχει
προκαλέσει μεγάλες μεταβολές των παραμέτρων του ισοζυγίου κυρίως της
απορροής και της κατεισδυσης .
Η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, (Ε.Α.Γ.Μ.Ε. πρώην
Ι.Γ.Μ.Ε )είναι θεσμοθετημένος φορέας της πολιτείας σε θέματα γεωεπιστημών .Η
αναζήτηση ,καταγραφή, και αξιοποίηση του υπόγειου υδατικού δυναμικού της
χώρας με στόχο την ορθολογική αξιοποίηση και την προστασία αυτού του πλέον
σημαντικού για την χώρα μας φυσικού πόρου αποτελεί ένα από τα κύρια
ερευνητικά μας αντικείμενα.
Η οδηγία 2000/60 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υποχρεώνει τα κράτη μέλη της
Ε.Ε. για την διαχρονική προστασία και την ορθολογική διαχείριση των υδατικών
τους πόρων.
Βάση αυτής της εθνικής υποχρέωσης της χώρας μας το ΙΓΜΕ(νυν ΕΑΓΜΕ) από
το 2000 σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΝ έχει
δημιουργήσει το ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΓΕΙΩΝ
ΝΕΡΩΝ(ΔΙΠΥΝ) . Το Εθνικό Δίκτυο συνιστούν 1500 υδροσημεία ( γεωτρήσεις
,πηγές ,πηγάδια ) σε όλη τη χώρα ,στα οποία σε τακτά χρονικά διαστήματα από
το 2000 πραγματοποιούνται μετρήσεις ,που αφορούν στις ποσοτικές και
ποιοτικές παραμέτρους των υπογείων νερών της χώρας μας .Οι μετρήσεις
πραγματοποιούνται ταυτόχρονα σε όλα τα υδατικά διαμερίσματα της χώρας μας
από ειδικευμένα συνεργεία της Ε.Α.Γ.Μ.Ε.
Ο ποιοτικοί προσδιορισμοί των δειγμάτων νερού που λαμβάνονται στο ύπαιθρο
πραγματοποιούνται στα διαπιστευμένα εργαστήρια της υπηρεσίας μας .
Η παγκόσμια ημέρα νερού δεν είναι μια γιορτή αλλά μια μέρα μηνυμάτων με
αποδεκτές όλους μας :
Θα πρέπει να αποκτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση για την προστασία
αυτού του πολυτίμου αγαθού για να έχουν τα παιδιά μας ποιότητα ζωής.
Το νερό δεν είναι ένας φυσικός πόρος που ο καθένας μας μπορεί να τον
εκμεταλλεύεται με ιδιοτελή και εμπορικά κριτήρια. Το νερό είναι κοινωνικό
αγαθό όλων μας, είναι το πολυτιμότερο αγαθό της φύσης.
Κάθε παιδί, πλούσιο ή φτωχό, έχει το δικαίωμα να επιβιώσει, το δικαίωμα
στην υγεία, το δικαίωμα πρόσβασης σε καθαρό πόσιμο νερό.
Η ορθολογική διαχείριση και η προστασία των υδατικών πόρων είναι
καθήκον όλων μας.
Ευάγγελος Νικολάου
Δρ. Υδρογεωλόγος μηχανικός
Προϊστάμενος Π.Μ. Ηπείρου της ΕΑΓΜΕ
